Nếu trước kia quế chỉ được biết đến là một vị thuốc Nam và làm hương đốt trong các lễ hội truyền thống thì nay, với nhu cầu ngày càng lớn của thị trường, cây quế đã giúp nhiều hộ dân ở Xuân Tầm vươn lên xóa đói giảm nghèo. Năm 2015, thu nhập bình quân đầu người ở Xuân Tầm đạt 18 triệu đồng một người, tăng 12,2 triệu đồng so với năm 2010. Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, số hộ khá và giàu tăng nhanh. 

Không ai rõ cây quế xuất hiện ở Xuân Tầm, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái từ bao giờ, chỉ biết rằng, vài trăm năm trước, khi người Dao đến định cư ở vùng đất này thì đã thấy những cây quế mọc tự nhiên trên đỉnh núi Khe Đam. Do hợp với khí hậu, thổ nhưỡng, lại dễ trồng, dễ chăm sóc nên cây quế Xuân Tầm phát triển tốt, khỏe mạnh.

Trước đây, quế được trồng rải rác, nhỏ lẻ theo từng cụm nhưng sau này được quy hoạch và trồng tập trung để tạo thành vùng nguyên liệu. Vào cuối những năm 90 của thế kỷ trước, cả xã Xuân Tầm chỉ có khoảng vài trăm ha quế, đến nay, diện tích này đã tăng lên tới 2.000ha. Quế được trồng phân bố ở các thôn, bản và tập trung nhiều ở Khe Chung 1, Khe Chung 3, bản Khe Đóm 1, bản Khe Lép 2.

Để đảm bảo đủ quế nguyên liệu khai thác gối đầu, trung bình mỗi năm, người dân trong xã lại trồng mới khoảng 30ha và trồng lại hàng trăm ha sau quá trình khai thác. Do đó, ở vùng quế Xuân Tầm, người dân cứ thu hoạch bóc tỉa cây này thì lại đợi cây kia lớn. Bà con cũng tạo được nguồn thu nhập quanh năm.

Do hợp điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng nên cây quế ở vùng đất này luôn được đánh giá cao về chất lượng tinh dầu (hàm lượng từ 30 đến 70%). Ngoài vỏ, các bộ phận còn lại của cây quế cũng mang lại giá trị kinh tế cho bà con Xuân Tầm. Cụ thể, gỗ quế được dùng để làm nhà, làm nguyên liệu giấy, tăm, xẻ ván ghép sàn xuất khẩu; các bộ phận khác như cành, lá, ngọn, vỏ quế vụn… được bán làm thuốc.

Để bà con yên tâm phát triển nghề trồng quế, chính quyền xã đã đứng ra làm đại diện liên kết tiêu thụ các sản phẩm với nhiều cơ sở sản xuất trên địa bàn. Do vậy, sản lượng quế liên tục tăng mà chất lượng vẫn được đảm bảo. 

Nhận thức được nguồn lợi mà cây quế mang lại, thời gian qua, xã Xuân Tầm phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng huyện Văn Yên đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật trồng quế sạch cho bà con. Bên cạnh đó, xã cũng chú trọng bà con phương pháp khai thác, chế biến, bảo quản sản phẩm để thu được giá trị kinh tế cao nhất từ loại cây đặc sản này.

Phong Vân