Gà Hồ là giống quý hiếm, có vóc dáng lớn cùng chiếc mào đỏ rực nên từng được nghệ nhân dân gian Đông Hồ đưa vào trong một bức họa biểu tượng cho sự sum vầy. Mỗi con gà Hồ nặng 5-6 kg, tuy lớn hơn các giống khác nhưng thịt rất thơm ngon, chắc và không bã. 

Làng Lạc Thổ (Thuận Thành, Bắc Ninh) nổi tiếng với giống gà Hồ từng được đem tiến Vua. Hiện nay, bà con nơi đây vẫn tiếp tục chăn nuôi và bảo tồn nguồn gen quý hiếm của giống gà này. Trên 100 hộ dân trong làng đang tham gia nuôi gà và có riêng một câu lạc bộ dành cho những người cùng yêu thích gà Hồ ngay tại địa phương. Tại đây, các thành viên luôn cố gắng cùng nhau xây dựng mô hình nuôi gà Hồ an toàn nhằm bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm.

Đàn gà Hồ đang ăn trong chuồng. Ảnh: Bizmedia.

Về khâu chọn giống, người nuôi gà trong hội cùng trao đổi những con gà có nguồn giống tốt để tránh tình trạng cận huyết trong đàn. Các thành viên chủ chốt giữ trọng trách điều phối giống cho những người khác. Quá trình luân chuyển gà đều được giám sát chặt chẽ và ghi chép đầy đủ. Vì vậy, nhiều năm qua, các đàn gà trong làng đều khỏe mạnh và đạt năng suất cao. 

Việc chọn gà giống phải qua 5 công đoạn. Đầu tiên, khi gà mới nở, con nào di chuyển nhanh, mắt sáng sẽ được cho nuôi riêng. Đến lúc gà được 20-30 ngày tuổi, người dân quan sát và chọn ra những con gà có bộ lông, mào đỏ đẹp nhất trong đàn. Ở công đoạn ba, những con gà Hồ nặng 2,5-3 kg, nổi mã, có gân chân tiếp tục được lựa chọn. 

Những chú gà con nhanh nhẹn, mắt sáng sẽ được cho ở riêng. Ảnh: Bizmedia.

Tiếp theo là công đoạn đạp mái, bà con xếp chung chuồng cho một con gà trống cùng 5 con gà mái để chúng giao phối. Cuối cùng là công đoạn đẻ trứng và cũng là khâu quan trọng giúp chọn ra gà giống. Trứng của con gà mái nào đạt tỷ lệ sống cao khi đưa vào lồng ấp chứng tỏ giống đó tốt, còn ngược sẽ bị loại và đem đi tiêu thụ. Những con gà đạt tiêu chuẩn được giữ lại nhằm duy trì nòi giống. 

Hàng ngày, người nuôi gà làng Lạc Thổ vẫn dành khoảng 4 tiếng vào buổi sáng và chiều để chăm sóc và kiểm tra sức khỏe cho gà. Thức ăn cho gà làm từ những loại nông sản địa phương như cơm, gạo, ngô, rau, cám gạo và không dùng cám công nghiệp. Chuồng gà thường được xây dưới gốc cây có tán lá rộng để tránh nắng nóng vào mùa hè. Vào mùa đông, bà con dùng bạt che kín xung quanh chuồng để tránh gió rét. Bên cạnh đó, chuồng trại luôn được vệ sinh hàng ngày như dọn phân, đổ bỏ thức ăn và nước uống cũ.

Định kỳ hàng năm, câu lạc bộ thường tổ chức tiêm phòng cho gà, phun thuốc và rắc vôi bột cho các hộ dân để tránh bệnh dịch. Chi phí duy trì câu lạc bộ đều do các thành viên cùng nhau đóng góp. Bất cứ ai cũng đều có thể tham gia vào câu lạc bộ, miễn sao có cùng niềm đam mê với gà Hồ thì dù khó khăn cũng sẽ được giúp đỡ. Đó cũng chính là lý do mô hình nuôi gà Hồ an toàn vẫn duy trì tốt trong nhiều năm qua. 

Nhờ những nỗ lực đó, Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản của tỉnh Bắc Ninh đã chứng nhận quy trình nuôi gà Hồ của làng Lạc Thổ bảo đảm an toàn và vệ sinh an toàn thực phẩm. Thêm vào đó, Cục chăn nuôi cũng cấp giấy chứng nhận nguồn gốc gà Hồ cho người dân địa phương. 

Gà Hồ như một sợi dây vô hình giúp gắn kết người dân nơi đây để họ cùng nhau chung tay góp sức xây dựng thương hiệu gà Hồ an toàn, đảm bảo. Bởi thế, làng Thổ Lạc có hai thứ trân quý là gà Hồ và tình người. 

Mai Lan